អរិយធម៌ខ្មែរ ដែលជាអាណាចក្រដ៏មានឥទ្ធិពលបំផុត និងស្ថិតស្ថេរបំផុតក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រអាស៊ីអាគ្នេយ៍ បានបន្សល់ទុកនូវកេរដំណែលដ៏យូរអង្វែងលើវប្បធម៌ ស្ថាបត្យកម្ម និងការបដិបត្តិសាសនាក្នុងតំបន់។ ទិដ្ឋភាពដ៏គួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍បំផុតមួយនៃវប្បធម៌ខ្មែរគឺការប្រតិបត្តិខាងវិញ្ញាណ ដែលជាប្រព័ន្ធជំនឿដែលកំណត់ខ្លឹមសារខាងវិញ្ញាណទៅនឹងវត្ថុធម្មជាតិ ទីកន្លែង និងបាតុភូត។ ជំនឿនេះត្រូវបានបង្កប់យ៉ាងជ្រៅនៅក្នុងរបៀបរស់នៅរបស់ខ្មែរ ហើយត្រូវបានឆ្លុះបញ្ចាំងនៅក្នុងគ្រឿងបូជាផ្សេងៗដែលធ្វើឡើងដើម្បីបន្ទន់វិញ្ញាណ និងស្វែងរកការការពារ។ នៅក្នុងអត្ថបទនេះ យើងនឹងស្វែងយល់ពីតួនាទីវិញ្ញាណនិយមនៅក្នុងអរិយធម៌ខ្មែរ និងសារៈសំខាន់នៃការថ្វាយក្នុងប្រពៃណីខាងវិញ្ញាណបុរាណនេះ។
អរិយធម៌ខ្មែរ៖ វិញ្ញាណនិយម
អរិយធម៌ខ្មែរដែលរីកចម្រើនពីសតវត្សទី៩ដល់សតវត្សទី១៥ត្រូវបានទទួលឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងពីជំនឿវិញ្ញាណនិយម។ ប្រព័ន្ធជំនឿនេះត្រូវបានចាក់ឫសដោយគំនិតដែលថាអ្វីៗទាំងអស់នៅក្នុងពិភពធម្មជាតិ តាំងពីថ្ម និងដើមឈើ រហូតដល់ទន្លេ និងភ្នំ ត្រូវបានរស់នៅដោយវិញ្ញាណ។ វិញ្ញាណទាំងនេះត្រូវបានគេជឿថាមានអំណាចដើម្បីជះឥទ្ធិពលដល់ជីវិតរបស់អ្នកនៅរស់ ហើយដូច្នេះពួកគេត្រូវបានចាត់ទុកដោយគរុការភាព និងការគោរពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត។ ប្រជាជនខ្មែរតែងតែស្វែងរកការណែនាំបង្ហាញផ្លូវ និងការការពារមកពីវិញ្ញាណទាំងនេះ ជាពិសេសនៅពេលមានតម្រូវការ ឬមិនប្រាកដប្រជា។
ជំនឿវិញ្ញាណនិយមមិនគ្រាន់តែជាផ្នែកខាងក្នុងនៃវប្បធម៌ខ្មែរប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែជាចំណុចសំខាន់នៃជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាជនខ្លួន។ វាមានឥទ្ធិពលលើអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងតាំងពីកសិកម្ម និងការនេសាទ រហូតដល់ស្ថាបត្យកម្ម និងសិល្បៈ។ ជាឧទាហរណ៍ ប្រាសាទអង្គរវត្តដ៏ល្បីល្បាញ មិនត្រឹមតែជាសក្ខីភាពបញ្ជាក់អំពីភាពប៉ិនប្រសប់ផ្នែកស្ថាបត្យកម្មរបស់ប្រជាជនខ្មែរប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏ជាការឆ្លុះបញ្ចាំងពីជំនឿអរូបីរបស់ពួកគេផងដែរ។ ប្រាសាទនេះត្រូវបានតុបតែងដោយចម្លាក់អប្សរា (ទេពអប្សរា) និងទេវៈ (អាទិទេព) ដែលត្រូវបានគេជឿថាការពារប្រាសាទ និងអ្នកទេសចរពីគ្រោះថ្នាក់។
ការប្រតិបត្តិតាមជំនឿវិញ្ញាណនិយមក៏មានឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងដល់រចនាសម្ព័ន្ធសង្គមរបស់សង្គមខ្មែរ។ ស្តេចដែលត្រូវបានចាត់ទុកថាជាស្តេចអាទិទេព ត្រូវបានគេជឿថាមានទំនាក់ទំនងពិសេសជាមួយវិញ្ញាណ។ គាត់ត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាអន្តរការីរវាងអាណាចក្រខាងវិញ្ញាណ និងផែនដី ហើយការគ្រប់គ្រងរបស់គាត់ត្រូវបានគេគិតថាត្រូវបានអនុញ្ញាតដោយវិញ្ញាណខ្លួនឯង។ ជំនឿលើសិទ្ធិរបស់ព្រះនៃការគ្រងរាជ្យនេះបានជួយធ្វើឲ្យសិទ្ធិអំណាចរបស់ស្ដេចមានភាពស្របច្បាប់ និងរក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គមក្នុងអាណាចក្រ។
តង្វាយ សម្រាប់សុំការការពារខាងវិញ្ញាណ
មធ្យោបាយដ៏សាមញ្ញបំផុតមួយ ដែលប្រជាជនខ្មែរបានស្វែងរកដើម្បីបន្ទន់ដល់វិញ្ញាណ និងសុំរក្សាការពារពួកគេ គឺតាមរយៈការថ្វាយតង្វាយ។ តង្វាយទាំងនេះអាចមានច្រើនទម្រង់ ប៉ុន្តែការថ្វាយអាហារបន្តិចបន្តួច ឬធូបគឺជារឿងធម្មតា។ ការថ្វាយអាហារត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាវិធីចិញ្ចឹមវិញ្ញាណ និងធានានូវសុច្ឆន្ទៈរបស់ពួកគេ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត គ្រឿងក្រអូប ត្រូវបានគេជឿថា អាចបន្សុទ្ធខ្យល់អាកាស និងបង្កើតក្លិនក្រអូប ដែលអាចទាក់ទាញវិញ្ញាណល្អ។
តង្វាយទាំងនេះមិនត្រូវបានកំណត់ចំពោះឱកាសពិសេស ឬពិធីសាសនាទេ។ ពួកគេជាផ្នែកមួយនៃជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។ អាសនៈតូចៗអាចត្រូវបានគេរកឃើញនៅតាមគេហដ្ឋាន ទីវាល និងទីសាធារណៈ ដែលជាកន្លែងតង្វាយត្រូវបានគេធ្វើជាប្រចាំ។ ការអនុវត្តនេះមានលក្ខណៈទូលំទូលាយរហូតក្លាយជាលក្ខណៈកំណត់នៃវប្បធម៌ខ្មែរ។ សូម្បីតែសព្វថ្ងៃនេះ ការថ្វាយដង្វាយនៅតែបន្តធ្វើឡើងដោយប្រជាជនកម្ពុជា ដែលនៅតែប្រកាន់ជំនឿសាសនា រួមនឹងការប្រតិបត្តិសាសនាផ្សេងទៀត ដូចជាព្រះពុទ្ធសាសនាជាដើម។
សារៈសំខាន់នៃតង្វាយក្នុងជំនឿវិញ្ញាណនិយមខ្មែរ មិនអាចនិយាយលើសបានឡើយ។ ពួកគេមិនត្រឹមតែជាមធ្យោបាយមួយដើម្បីស្វែងរកការការពារពីវិញ្ញាណប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ជាមធ្យោបាយនៃការថែរក្សាភាពសុខដុមរមនារវាងពិភពលោកី និងខាងវិញ្ញាណផងដែរ។ តាមរយៈការថ្វាយដង្វាយ ប្រជាជនខ្មែរបានទទួលស្គាល់វត្តមាន និងអំណាចនៃវិញ្ញាណនៅក្នុងជីវិតរបស់ពួកគេ និងបង្ហាញពីការដឹងគុណចំពោះពរជ័យដែលពួកគេបានទទួល។ ការអនុវត្តនេះគឺជាការឆ្លុះបញ្ចាំងពីការគោរពដ៏ជ្រាលជ្រៅដែលប្រជាជនខ្មែរមានចំពោះពិភពធម្មជាតិ និងកម្លាំងខាងវិញ្ញាណដែលបានរស់នៅ។
សរុបសេចក្តីមក ជំនឿវិញ្ញាណនិយមបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងអរិយធម៌ខ្មែរ ដោយជះឥទ្ធិពលលើទិដ្ឋភាពផ្សេងៗនៃជីវិត ចាប់ពីស្ថាបត្យកម្មរហូតដល់រចនាសម្ព័ន្ធសង្គម។ ការថ្វាយដង្វាយ ជាពិសេសគ្រឿងបូជាតូចៗ ឬគ្រឿងក្រអូប គឺជាផ្នែកមួយដ៏សំខាន់នៃប្រពៃណីខាងវិញ្ញាណនេះ ដែលបម្រើជាវិធីមួយដើម្បីបន្ធូរបន្ថយវិញ្ញាណ និងស្វែងរកការការពារ។ សព្វថ្ងៃនេះ កេរដំណែលនៃជំនឿវិញ្ញាណនិយមខ្មែរនៅតែបន្តមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលការថ្វាយនៅតែជាទម្លាប់។ ការយល់ដឹងអំពីតួនាទីរបស់ជំនឿវិញ្ញាណនិយម និងការថ្វាយដង្វាយក្នុងវប្បធម៌ខ្មែរ ផ្តល់នូវការយល់ដឹងដ៏មានតម្លៃចំពោះជំនឿ និងការប្រតិបត្តិខាងវិញ្ញាណនៃអរិយធម៌ដ៏គួរឱ្យកត់សម្គាល់បំផុតមួយរបស់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។
